Wśród wielu informacji dotyczących rynku finansowego i funkcjonowania państwa trudno usłyszeć pozytywne wiadomości. Taką jednak jest plan utworzenia bazy zastrzeżonych PESELi, co powinno poprawić nasze bezpieczeństwo. Na jakiej zasadzie będzie to działać i jak zastrzec swój PESEL?

Zastrzeżony PESEL – nowa usługa od Ministerstwa Cyfryzacji

Dziennik Gazeta Prawna dotarł do nowych informacji dotyczących projektu nowelizacji ustawy o ewidencji ludności oraz niektórych innych ustaw, wśród których jest plan utworzenia rejestru "zastrzeżonych peseli".

Sama idea nie jest niczym nowym, a zasadność powstania takiej bazy jest dość oczywista. Nie brakuje niestety nieuczciwych osób, które kradną cudzą tożsamość (w bardzo różny sposób) i próbują ją wykorzystać – przykładowo zaciągając zobowiązania finansowe.

Pomysł opiera się na tym, iż wskazane podmioty (banki, instytucje pożyczkowe, notariusze) przed dokonaniem określonych czynności (udzielenie finansowania, zawarcie umowy zbycia albo obciążenia nieruchomości) będą zobligowane do sprawdzenia osoby w bazie "Zastrzeżony PESEL". Jeśli okaże się że numer jest zablokowany, nie będzie mogła zostać wykonana wybrana czynność. Jeśli mimo tego jakiś podmiot przykładowo udzieliłby pożyczki, nie mógłby później wysuwać roszczeń z tego tytułu, a sądy przy tego typu sprawach miałyby z urzędu sprawdzać czy w dniu zawarcia umowy istniało zastrzeżenie numeru PESEL.

Natomiast warto zaznaczyć iż sam PESEL to zdecydowanie za mało, aby uzyskać na cudze dane kredyt/pożyczkę – zwłaszcza w dobie Internetu kiedy w firmach pożyczających online swoją tożsamość weryfikuje się za pomocą konta bankowego (tzw. przelew weryfikacyjny lub specjalna aplikacja). Dlatego swoje dane warto chronić możliwie kompleksowo i unikać ryzykownych zachowań.

Jak zastrzec swój PESEL?

Ustawodawca przewidział kilka możliwości, które można podzielić na dwie drogi: internetową oraz osobistą. Jeśli chodzi zastrzeżenie PESELu online, będzie ono możliwe poprzez platformę "mObywatel", a uwierzytelnić się będzie można poprzez profil zaufany, e-podpis kwalifikowany oraz bankowość internetową. Dla tradycjonalistów przewidziano wizytę w urzędzie gminy, gdzie trzeba będzie wypełnić papierowy wniosek oraz okazać swój dokument tożsamości.

Czy zastrzeżenie numeru PESEL jest darmowe?

Tak. Formalnie na ten moment nie ma informacji o planowanych opłatach i raczej trudno sobie wyobrazić aby miały zostać wprowadzone przy korzystaniu z tej usługi.

A co jeśli po zastrzeżeniu będę chciał/chciała wziąć przykładowo pożyczkę?

Naturalnie zostało przewidziane rozwiązanie które będzie umożliwiać takie działanie. Nie jest jednak na razie sprecyzowane czy będzie to po prostu konieczność rezygnacji z udziału w bazie zastrzeżonych PESELi (i później ponowne zgłoszenie), czy też może opcja czasowej dezaktywacji usługi.

Alternatywne rozwiązania chroniące tożsamość

Z racji tego, iż do tej pory omawiany rejestr jeszcze nie powstał (trudno jest jeszcze określić przybliżoną datę), a potrzeba ochrony swoich danych osobowych istniała już od wielu lat, inicjatywę w tym kierunku podjęły wcześniej podmioty prywatne. Wyróżnić warto przede wszystkim dwie usługi:

• System Bezpieczny PESEL – prowadzony przez CRIF Sp. z o.o. – przy próbie zaciągnięcia kredytu we wszystkich współpracujących z CRIF instytucjach pożyczkowych jest sprawdzany dany PESEL – jeśli został zastrzeżony, niemożliwe będzie zaciągnięcie zobowiązania. Usługa jest bezpłatna.
• Alerty BIK – prowadzony przez Biuro Informacji Kredytowej S.A. – system, który w momencie otrzymania zapytania o historię kredytową danej osoby wysyła monit (sms i/lub email) o takim zdarzeniu do właściciela danych. Koszt usługi to 36 zł rocznie.