Dobrze znamy powiedzenie o wypadkach chodzących po ludziach. Różnego rodzaju uszkodzeniu mogą uleć również rzeczy materialne, takie jak banknoty. Co wówczas należy zrobić?
Spis treści
- Uszkodzony, czyli właściwie jaki?
- Czy można płacić podniszczonym banknotem?
- Wymiana uszkodzonych banknotów na nowe
- Warunki i limity wymiany
Zniszczony/uszkodzony banknot – co teraz?
Z pewnością nikt nie lubi sytuacji w której jego ciężko zarobione pieniądze w wyniku najróżniejszych, czasami trudnych do przewidzenia zdarzeń ulegają uszkodzeniu. Co ciekawe, uszkodzenie banknotu jest dość precyzyjnie zdefiniowane.
Kluczowe informacje znajdziemy w Zarządzeniu nr 31/2013 Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Zatem jak formalnie może wyglądać uszkodzony banknot?
banknoty postrzępione, naddarte, podklejone, przerwane, nadmiernie zabrudzone, zaplamione, odbarwione lub uszkodzone w inny sposób, w tym również wskutek umieszczenia na nich trwałego napisu, nadruku, rysunku lub innego znaku;
Oczywiście uszkodzeniu mogą ulec także monety – taki przypadek również został przewidziany przez NBP:
monety oraz ich elementy (rdzeń i pierścień), mające w szczególności uszkodzenia typu mechanicznego, wytarte, o zmienionej barwie, skorodowane, w tym również uszkodzone wskutek umieszczenia na nich trwałego napisu, rysunku lub innego znaku.
Czy można płacić uszkodzonymi pieniędzmi?
Formalnie uszkodzony banknot lub moneta przestaje być legalnym środkiem płatniczym, wobec czego można się spotkać w sklepie z odmową ich przyjęcia - będzie ona uzasadniona i zgodna z prawem.
Praktyka jednak pokazuje, że jeśli uszkodzenie banknotu jest niewielkie albo mało znaczące (np. postrzępienie, kreska długopisem) raczej nikt się nie będzie tym przejmował. Najlepiej samodzielnie ocenić skalę uszkodzenia i zdecydować czy warto próbować nim płacić.
Wymiana uszkodzonych banknotów i monet na nowe
Pierwsza dobra wiadomość jest taka, że uszkodzony banknot można raczej bezproblemowo wymienić na taki bez defektów. Drugi pozytyw jest taki, iż wymiana jest darmowa i możliwa do wykonania w kasie każdego banku działającego w Polsce.
Co zatem trzeba zrobić? Generalnie wystarczy udać się do banku z uszkodzonym banknotem i wypełnić odpowiedni formularz – na tej podstawie powinniśmy otrzymać nowe pieniądze podpisując stosowne pokwitowanie.
Warunki wymiany i nietypowe przypadki
W większości przypadków otrzymamy 100% wartości uszkodzonych pieniędzy, jednak w przypadku gdy zniszczenia są poważne możliwa będzie wypłata jedynie połowy ich wartości (lub całkowity brak w skrajnych przypadkach). Oto warunki określające defekty pieniężne, które nie wpłyną na obniżenie wartości przy wymianie (otrzymujemy 100%):
Banknoty:
a) są przerwane na nie więcej niż dziewięć części, sklejone lub niesklejone, jeżeli wszystkie części pochodzą z tego samego banknotu, nie posiadają ubytków powierzchni w miejscu przerwania i łącznie stanowią 100% pierwotnej powierzchni,
b) jeżeli zachowały ponad 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie;
Monety:
a także dwa rozłączone elementy (rdzeń i pierścień) – jeżeli pochodzą z monety o tej samej wartości nominalnej.
Jeśli uszkodzenie jest na tyle duże że nie kwalifikuje się do wypłaty całkowitej wartości nominalnej, jest jeszcze szansa na uzyskanie połowy ich wartości – muszą wówczas zostać spełnione następujące kryteria:
1) w przypadku banknotów – jeżeli zachowały od 45% do 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie;
2) w przypadku monet – jeżeli zachował się przynajmniej jeden element (rdzeń lub pierścień).
Jest jeszcze jeden istotny aspekt na który warto zwrócić uwagę. W § 4b. wspomnianego zarządzenia czytamy że w przypadku chęci wymiany w oddziale okręgowym NBP sumy wyższej niż 2000 złotych, konieczne będzie podanie dodatkowych danych osobowych (oprócz standardowych informacji będzie wymaganie podanie peselu czy numeru i serii dokumentu tożsamości.
Co do innych ciekawostek odnośnie uszkodzonych monet – wymianie nie podlegają te, co do których zachodzi podejrzenie uszkodzenia przy wykorzystaniu urządzeń przemysłowych – czyli jeśli przykładowo postanowiłeś pobawić się wiertarką i monetami, może być ciężko o rekompensatę.